Eemscentrale krijgt e-boiler als aanjaagketel

In een interview met ENTRA gaat ENGIE's plantmanager Arjan Sixma in op de exacte functie van de e-boiler bij de Eemscentrale, hoe die integreert met de rest van de systemen en wat de installatie van de e-boiler na de ingebruikname oplevert. Hieronder lees je het gehele interview terug:

De energiecentrale van ENGIE in de Eemshaven krijgt een e-boiler die helpt om de gasturbines aan te zwengelen. Daarmee bespaart de centrale straks waarschijnlijk 8 miljoen m3 aardgas per jaar.

Terwijl de hele maatschappij probeert te elektrificeren, zijn elektriciteitscentrales daar zelf ook mee bezig. De centrale van ENGIE in de Eemshaven wordt - voor een klein deel - geëlektrificeerd met een e-boiler. De schop voor de fundering ging deze maand de grond in.

De e-boiler stuurt niet het hele proces van stroomopwekking aan, maar brengt dat proces alleen opgang. Nu gebeurt dat nog met een gasgestookte hulpketel. De hulpketel maakt stoom waarmee de gasturbines sneller worden opgestart. Als de gasturbines eenmaal draaien, gebruiken ze daarna gas om elektriciteit op te wekken. Dat proces lijkt enigszins op de dynamo van een oude fietslamp, legt plantmanager Arjan Sixma uit. “Door te draaien wordt elektriciteit opgewekt. Dat gebeurt dus grotendeels met gas, maar voor de start gebruiken we straks ook stoom uit de e-boiler.”

Met de e-boiler worden later ook de kantoren van ENGIE in de Eemhaven verwarmd. Dat gebeurt nu ook met stoom van de gasgestookte hulpketel. De warmte die nodig is voor de kantoren is maar een fractie van wat er nodig is voor het op gang brengen van de centrale. Met de e-boiler in plaats van de gasgestookte hulpketel denkt ENGIE straks 8 miljoen m3 gas per jaar in de grond te houden.

Leveringszekerheid

De opstart met de hulpketel gebeurt regelmatig meerdere keren per dag, want de energiecentrale staat niet constant aan. De Eemscentrale is ondersteunend aan het net en zorgt zo voor leveringszekerheid. Er wordt pas stroom geproduceerd op het moment dat er groene stroom tekorten zijn.

Als er meer elektriciteit wordt gevraagd dan op dat moment voorradig is uit zon en wind, schakelt de Eemscentrale bij. “Dat is bijvoorbeeld als iedereen thuis begint te koken en auto’s gaat opladen, waar je nu reclamespotjes over ziet. Tussen 16.00 en 21.00 uur”, zegt Sixma. “Dat moment herkennen wij. Dan worden wij gevraagd om de centrale te starten en ’s avonds laatweer uit te zetten.”

Groene stroom

Het is dus niet zo dat de e-boiler altijd met grijze stroom werkt. Het was best een puzzel, maar Sixma en zijn team zorgden er het afgelopen jaar voor dat de e-boiler op tijd begint met opwarmen, als er nog groene stroom voorradig is. De momenten waarop de Eemscentrale moet leveren zijn grotendeels te voorspellen aan de hand van zonsopgang, zonsondergang, weersvoorspellingen en de bekende piekuren. Voorwerknemers van ENGIE staat al een dag van tevoren inhet systeem wanneer de centrale aangaat. Wel kan daar altijd nog iets in veranderen, bijvoorbeeld bij verstoringen in het landelijke elektriciteitsnet.

Voor de energiecentrale in de Eemshaven was een e-boiler een hele voor de hand liggende keuze, vertelt Sixma. Warmtepompen zijn efficiënt tot temperaturen van 60 of 70 °C. Voor de hulpketel is zo’n 250 °C nodig. Een e-boiler is ook een relatief goed beschikbaar, betaalbaar en bekend systeem om in te zetten. Sixma:“E-boilers worden al veelvuldig gebruikt, vaak in warmtenetten. Voor ons is het wel iets ingewikkelder, omdat we hoogwaardige stoom nodig hebben. Westellen daarom complexere eisen dan mogelijk is meteen standaard e-boiler.”

Technische uitdaging

Na de keuze voor een e-boiler waren Sixma en zijn team zo’n anderhalf jaar bezig voordat de bouw daadwerkelijk kon beginnen. De vergunningen kostten Sixma meer tijd dan hij had verwacht. “Dat is wel iets om rekening mee te houden bij grootschalige investeringen. Op veel plekken missen overheidsdiensten tijd en mankracht.”

Ook de integratie van de e-boiler met de rest van het systeem was niet eenvoudig. Het was een technische uitdaging om de e-boiler goed op alle bestaande leidingen aan te sluiten. Dat zou makkelijker zijn geweest bij een modernere of zelfs een nog te bouwencentrale.

Afgeschreven

In de Eemshaven produceert de centrale al sinds 1977elektriciteit met gebruik van aardgas. Dat gebeurt nu met vijf zogeheten STEG-eenheden, die sinds de jarennegentig in gebruik zijn. Zij hebben samen een productiecapaciteit van 1800 MW, ongeveer 10% van het totale opgestelde vermogen in Nederland. De STEG-eenheden hebben daarvoor nog wel een hulpketel nodig. In Lelystad staat een elektriciteitscentrale zonderhulpketel.

ENGIE onderzoekt of de Eemscentrale tot 2035 of 2040in gebruik kan blijven. “De e-boiler is ook over vijftien jaar afgeschreven, dus daar rekenen we op”, zegt Sixma. Dat betekent wel dat er nog heel wat onderhouden aanpassingen nodig zijn aan de systemen van elektriciteitsproductie. “Zonder aanzienlijke investeringen haalt de centrale die tijd niet.”

Batterijen en waterstof

Ondertussen zijn er ook verdere verduurzamingsplannen. De e-boiler is technisch en financieel goed haalbaar en daarom nu ook het eerste

project dat van start is gegaan. Voor de lange termijn kijkt ENGIE naar batterijen, voor de opslag van(overtollige) groene stroom. Dankzij de opgeslagen groene stroom kan de e-boiler stoom produceren. Is die stroom op, dan springt de centrale bij.”

Op de nóg langere termijn is ENGIE bezig met het integreren van waterstof. Daarmee kan de centrale aardgas besparen in het draaiend houden van de gasturbines. “Maar dat is moeilijker te realiseren dan een e-boiler”, zegt Sixma. “Daar zijn meer kosten mee gemoeid en dat moet bijvoorbeeld met leidingen die er nog niet zijn.”

Nu dus eerst de e-boiler als hulpketel. ENGIE verwacht dat de e-boiler in het voorjaar van 2026 zijn werk gaat doen.